Voor GROEN was de asfaltfabriek niet welkom. Ter herinnering: GROEN Grimbergen verzette zich destijds met hand en tand tegen de komst van de asfaltcentrale aan het Zeekanaal, vlakbij de Borgt. De verwachte toename van het vrachtwagenverkeer en kwalijke gas- en rook uitstoot van de asfaltproductie zelf vormden immers een bedreiging van de levenskwaliteit (geur en gezondheid) in de omgeving. Petities, de mobilisatie van de bevolking en twee procedures bij Raad van State van GROEN samen met de buurt konden echter niet beletten dat 'Viabuild' er uiteindelijk toch kwam, mede door toedoen van de toenmalige Vlaamse Regering die daarvoor een milieudecreet en een stedenbouwkundig decreet moest aanpassen.  

Onvoldoende watergebonden activiteit.

GROEN Grimbergen heeft steeds bestreden dat het hier om een watergebonden industriële activiteit gaat. De in de oorspronkelijke milieuvergunning beloofde aanvoer van 90% van de grondstoffen langs het kanaal blijken uiteindelijk slechts een schamele 17% te zijn. Dit heeft in februari 2014 geleid tot een aanpassing van de milieuvergunning waarbij aan Viabuild opgelegd wordt om in de toekomst minimum 50% van de grondstoffen, met uitzondering van de bitumen, het recyclage-asfalt en de vulstof, langs het kanaal aan te voeren. Te weinig als je het ons vraagt. Viabuild zal echter de grootste moeite hebben om dit resultaat te halen, wat nog maar eens bewijst dat GROEN het bij het rechte eind had.

Smetteloze wittebroodsweken.

De eerste jaren van de productie verliepen vlot. Tot de zomer van 2015 waren de klachten van geur of andere overlast vanuit de buurt zo goed als onbestaande.

Dit veranderde echter abrupt sinds augustus 2015. De vraag naar meer en meer asfalt met een hoger percentage gerecycleerde asfalt ligt hier aan de basis. Sindsdien stapelen de incidenten zich op. In augustus, september en oktober 2015 en intussen ook al sinds midden maart, april en begin mei tot en met 11 mei 2016. Dit vooral in de buurt van 'de nieuwe Borgt, de omgeving van de Verbrande Brug en de Gerselarendries en gerelateerd aan een 'nadelige windrichting'. De buurten worden voortdurend geconfronteerd met vlagen van penetrante intense hinderlijke asfaltgeur die ook de huizen binnendringt. Enkele dagen was het zelfs continu. Het gevolg: een aanhoudende regen van klachten van de buurtbewoners.

Geuroverlast en gezondheidsrisico's.

Als schepen voor Leefmilieu nam ik de klachten van bij de aanvang zeer ernstig. Overleg en samenwerking met de getroffen buurtbewoners was daarbij het uitgangspunt.

Aangezien Viabuild een 'klasse 1' bedrijf is dat onder de bevoegdheid van de Vlaamse Regering valt, drong ik er samen met de buurtcomités en de Milieudienst van de gemeente bij de Vlaamse Milieu-inspectie (MI) en bij de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) op aan om de oorzaak van de overlast vast te stellen en processen verbaal op te stellen n.a.v. de vele incidenten. Er was eveneens overleg met de milieuhandhavingsambtenaar van Grimbergen die ook verbaliserend optrad.

Op het gemeentehuis organiseerden we in aanwezigheid van de Milieu-inspectie, VITO en Viabuild en het actiecomité Borgt Boven een vergadering om alle problemen in kaart te brengen. Per brief werden vervolgens aan de Milieu-inspectie een aantal bijkomende vragen gesteld.

Uit de verkregen informatie bleek onder meer dat de Milieu-inspectie Viabuild in het verleden verbaliseerde wegens het overschrijden van de emissiegrenswaarden voor fijn stof, het overschrijden van het percentage recyclage-asfalt bij asfaltproductie (volgens de huidige milieuvergunning maximaal 30%) en het niet respecteren van de bestaande milieuvergunning omdat er geen rookgassen van de paralleltrommel naar de hoofdtrommel worden geleid voor naverbranding. Naverbranding voorkomt uitstoot van giftige en geurende organische stoffen.

Onder druk van de buurt en het gemeentebestuur besliste de VMM om tussen half oktober en 4 november 2015 een permanente meetcampagne uit te voeren.

Twee verschillende klassen van kwalijke organische stoffen werden gevolgd. Enerzijds de vluchtige organische stoffen (VOS) en anderzijds de polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK).

Een aantal van de PAK's zijn kankerverwekkend voor de mens. PAK's horen niet thuis in de lucht die we dagelijks inademen en dienen geweerd uit het milieu. Het is algemeen bekend en aanvaard dat PAK's vrijkomen bij asfaltproductie en zeker bij het opwarmen van gerecycleerde asfalt.

In het verslag van de meetcampagne werden de meetwaarden van de VOS vergeleken met meetwaarden in de industriële hotspots Zelzate, Tessenderlo en Doel en met een landelijk gelegen station Houtem. Uit die resultaten bleek dat onder ander de waarden voor bv. benzeen, tolueen, tetrachloorethyleen en alfa-pineen gevoelig hoger lagen dan de dagwaarden van de industriële sites en ver boven het landelijke Houtem. De lucht is niet zo zuiver als we zouden willen of verwacht hadden.

Daarnaast werden ook hoge tot zeer hoge concentraties van o.a. het kankerverwekkende benzo(a)pyreen vastgesteld. VMM spreekt van "verhoogde" concentraties t.o.v. standaard PAK concentraties. Op één van de meetplaatsen werd eind oktober en begin november 2016, op het ogenblik dat de asfaltfabriek draaide en de wind vanuit de richting van Viabuild kwam, een concentratie van benzo(a)pyreen van meer dan 5 ng/m3 gerapporteerd. Dit kwam de afgelopen jaren niet meer voor in het VMM meetnet, aldus de VMM.

Kortom: de uitlaatgassen van de asfaltfabriek stinken niet alleen, ze zijn eveneens schadelijk voor de gezondheid!

Als gevolg van de ernst van deze meetresultaten en op vraag van de buurtbewoners en het gemeentebestuur besloot de VMM in de wijk van de nieuwe Borgt een meettoestel te plaatsen om een jaar lang PAK-metingen uit te voeren. De analyses van deze waarnemingen zijn nog niet gekend.

Teveel recyclage-asfalt.

De oorzaak van de geur- en gezondheidsoverlast bij de asfaltproductie van de voorbije maanden ligt bij het opwarmen van hoge concentraties van gerecycleerde asfalt (meer dan de toegelaten 30% recyclage-asfalt) waarbij VOS en PAK's vrijkomen, die niet worden nabehandeld en dus met de rookgassen worden geloosd. Dit proces zorgt voor de sterke toenamen van kwalijke geur emissies.

Een argument ter vergoelijking was dat het freesasfalt dat van augustus tot oktober 2015 gebruikt werd, het zogezegde "Courcelles-asfalt", uitzonderlijk grote hoeveelheden polycyclische aromatische koolwaterstoffen en andere aromaten bevatte. Echter, bij verwarmen van gerecycleerde asfalt van welke oorsprong ook komt er volgens de experts inherent ongeveer 10 keer meer VOS en PAK's vrij t.o.v. verse asfalt productie.

Viabuild zoekt oplossingen.

Op basis van aanbevelingen van het Vlaams Instituut voor Technologisch Onderzoek (VITO) heeft Viabuild een aantal maatregelen genomen met de bedoeling de problemen aan te pakken. Deuren worden via deurpompen permanent gesloten. Op het bitumenpark werd een waterslot geïnstalleerd en in de laadhal kwam bijkomende afzuiging. Aan de bitumen wordt een geurabsorberend additief toegevoegd en in de schouw wordt gebruik gemaakt van geurverneveling van een additief met de bedoeling de kwalijke geurstoffen van de uitlaatgassen in de schouw te camoufleren.

Tenslotte diende Viabuild bij het gemeentebestuur een aanvraag in om de schouwhoogte van 39 tot 50 meter te verhogen. Deze bouwaanvraag werd voorlopig geweigerd met als motivatie dat de visuele impact ervan niet aanvaardbaar is zolang niet aangetoond wordt dat de maatregel zal volstaan om de omwonenden te vrijwaren van hinder en schadelijke gevolgen voor de gezondheid.

Viabuild zou ook een dossier voorbereiden om bij de Provincie om een aanpassing van de lopende milieuvergunning aan te vragen.

Het actiecomité Borgt Boven wil geen oplapwerk.

Het buurtcomité verzet zich tegen het principe van de geurcamouflage. De geuroverlast wordt daarmee misschien gedeeltelijk verholpen, maar de gezondheidsrisico's blijven dezelfde met als extra nadeel dat men zich door de geurverneveling niet langer bewust is van 'het vergif' dat men inademt.

Het voorstel om de schouw te verhogen wordt eveneens met argwaan bekeken. Uit een VITO-studie blijkt wel dat de geuroverlast voor de buurt hierdoor zou verminderen. De geurproblemen kunnen echter niet volledig uitgesloten worden. Daarenboven kwam er geen antwoord op de vraag of een schouwverhoging ook een fundamentele vermindering der gezondheidsrisico's tot gevolg zou hebben.

In een gelijkaardig dossier in Rieme bij Gent, werd de schouw naar 51 meter gebracht t.o.v. de buurt. In Grimbergen echter is door het reliëf de relatieve schouwhoogte nu slechts 25 meter en wordt bij een schouwverhoging de hoogte relatief naar 34 meter opgetrokken. Dit is het probleem niet aan de wortel aanpakken maar oplapwerk dat de problemen naar een ander deel van de buurt zou kunnen verleggen

De bewoners en GROEN gaan voor structurele oplossingen.

Het buurtcomité en GROEN Grimbergen eisen structurele oplossingen om de problemen van geuroverlast en vooral de gezondheidsrisico's definitief op te lossen.

De rookgassen van de paralleltrommel moeten volledig naverbrand worden of er moet een indirecte opwarming van het asfaltgranulaat uitgevoerd worden. Dergelijke technologie bestaat en wordt in Nederland al toegepast. Tenslotte mag op de huidige installatie niet meer dan 30% recyclage-asfalt gebruikt worden.

Indien Viabuild, mede door de eisen die op de markt gesteld worden, meer dan 30%   freesasfalt wenst te gebruiken dient de installatie aangepast te worden om dit zonder overlast mogelijk te maken. Daarbij zal gekozen moeten worden voor een productieproces waarbij het hergebruikt asfalt bv. indirect wordt verwarmd waardoor de ontstane gassen perfect beheersbaar en na bewerkbaar worden.

De buurt en GROEN vragen een strengere milieuvergunning.

Zolang de huidige installatie niet aangepast wordt dient er strikt op toegekeken te worden dat er bij de asfaltproductie nooit meer dan 30% freesasfalt gebruikt wordt. De naverbranding der afgassen van de secundaire trommel in de hoofdtrommel dient opgelegd te worden.

Een milieustakingsvordering als ultiem wapen.

Mede onder onze impuls kwam er op de Gemeenteraad van maart 2016 een gemeenschappelijke verklaring van meerderheid én oppositie waarin onder andere gesteld werd dat een milieustakingsvordering onvermijdelijk is en ingesteld zal worden bij nieuwe vaststelling van milieuhinder waarbij er een correlatie kan worden aangetoond tussen de hinder en de productie door de asfaltfabriek.

Op 22 april was het zover! Bij de reactie op de klachten van buurtbewoners tijdens nieuwe overlast, bevestigde de milieu-inspectie dat deze veroorzaakt werd door de asfaltfabriek.

Op het Schepencollege van 2 mei 2016 werd daarom beslist om een advocaat aan te stellen om een milieustakingsvordering voor te bereiden op basis van de bestaande vaststellingen van de structurele klachten van geurhinder, de bestaande PV's van de MI, het niet respecteren van de milieuvergunning en vooral op basis van het voorzorgsprincipe voor de gezondheidsrisico's die dergelijke uitstoot met zich mee brengt in een buurt waar de luchtkwaliteit ? blijkt nu ? niet bijzonder goed is. De conclusies en eisen zijn in voorbereiding. Uiteraard gaat de gemeente hier niet over één nacht ijs en vraagt ze de advocaat en haar eigen juridische dienst de risico's van een eventuele schadeclaim duidelijk in kaart te brengen.

We laten ons in geen geval met een kluitje in het riet sturen!

Eddie Boelens, schepen voor Leefmilieu en Duurzaamheid